ชุดน้ำชาจักรี

หลายๆท่านอาจเรียกเครื่องถ้วยจักรีว่า เครื่องเบญจรงค์ลายน้ำทอง หากว่าเหล่านักสะสมงานแอนทีคจะเรียกมันเพียงว่า ‘ชุดน้ำชาจักรี’ ตัวถ้วยเขียนด้วยดอกเดซี่สีขาวที่กำลังเบ่งบานและกิ่งก้านบนถ้วยชา โดยดอกและใบตัดเส้นด้วยสีทอง ทั้งหมดนี้เป็นเอกลักษณ์ของลายจักรี ซึ่งตั้งชื่อตามราชวงศ์ของประเทศไทย ลายดอกไม้บนเครื่องถ้วยจักรีแสดงให้เห็นถึงอิทธิพลจากตะวันตกซึ่งแตกต่างจากลวดลายอื่นๆบนเครื่องเบญจงค์ทั่วไป เนื่องจากการเรืองอำนาจของยุโรปในช่วงปลายยุคศตวรรษที่ 19 เครื่องถ้วยจักรีถูกสั่งทำจากโรงงานแซฟวร์ (Sèvre) ที่ประเทศฝรั่งเศสโดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2396 –พ.ศ. 2453) เครื่องถ้วยจักรีถูกสั่งทำให้มีพื้นสีต่างๆกันทั้งหมด 7 สีตามแต่ละวันในสัปดาห์ ได้แก่ สีแดง สีเหลือง สีชมพู สีเขียว สีขาว สีฟ้าและสีดำ นอกจากนั้นยังมีสีพิเศษอีกสองสีได้แก่ สีเงินและสีทองพร้อมกับดอกเดซี่ที่มีสีสันมากมาย เครื่องถ้วยจักรีประกอบไปด้วย ถ้วยชาพร้อมฝา จานรอง กาน้ำชา และถาดรองโลหะ โดยถ้วยชา ถ้วยชงชาและจานรองถูกผลิตที่ประเทศฝรั่งเศส กาน้ำชาเป็นกาน้ำชาอี้ชิงจากประเทศจีน ถาดโลหะถูกทำขึ้นจากช่างตีเหล็กและช่างเงินท้องถิ่น

เรื่องราวทางประวัติศาสตร์

เครื่องถ้วยจักรีถูกสั่งทำขึ้นเพื่อเป็นของที่ระลึกให้กับแขกที่เข้าร่วมในงานพระราชทานเพลิงพระศพในปีพ.ศ. 2430 ผู้ที่ได้รับเครื่องถ้วยจะเป็นสมาชิกราชวงศ์และเหล่าขุนนาง ดังนั้นจำนวนของเครื่องถ้วยจักรีจึงมีน้อยมาก โดยชุดที่หายากที่สุดคือชุดเจ้าฟ้า ซึ่งเป็นชุดขนาดเล็กที่มอบให้กับเจ้านายที่ยังทรงพระเยาว์ ด้วยจุดประสงค์เพื่อเป็นการระลึกถึงบุคคลที่จากไป เครื่องถ้วยจักรีจึงมี 3 มาร์คสำคัญตามประวัติศาสตร์

1.   บนฝาถ้วยชามีสัญลักษณ์ของราชวงศ์จักรี โดยเป็นรูปจักรและรูปตรี ซึ่งสอดคล้องกับชื่อ ‘จักรี’ ของราชวงศ์

2. พระนามย่อของสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายศิริราชกกุธภัณฑ์พร้อมกับเลขบอกปีจุลศักราชที่จัดงาน 1249 ซึ่งคือปีพ.ศ. 2430 อยู่ที่ก้นถ้วยชาและจานรองชา

3. ที่ถาดรองจะฉลุตราสัญลักษณ์ของสมาชิกราชวงศ์ที่เข้าร่วมพิธี สถานที่และชื่อของพระราชพิธี โดยถาดรองส่วนมากจะเป็นแบบตะกร้าหวายสานหรือถาดเคลือบลายจักรี

รูปแบบการจัดชุดน้ำชาเครื่องถ้วยจักรี

การจัดวางแบบชุดน้ำชาสามารถจัดได้หลายรูปแบบตามการใช้งาน ไม่ว่าจะเป็น เพื่อใช้ในพระราชพิธีหรือเพื่อประกวดจัดแข่งเครื่องโต๊ะ สำหรับเครื่องถ้วยจักรีสามารถจัดวางชุดน้ำชา ได้ 4 แบบ ชุดที่หนึ่งคือชุดดาวล้อมเดือน โดยมีกาน้ำชาอี้ชิงพร้อมจานรองอยู่ตรงกลางซึ่งเป็นตัวแทนของดวงจันทร์ และล้อมรอบไปด้วยถ้วยชามีฝา 8 ใบซึ่งเป็นตัวแทนของดวงดาว ชุดที่สองคือ ชุดไทย ประกอบด้วย ถาดรอง กาน้ำชาอี้ชิง 1 คู่และถ้าชาพร้อมฝา 4 ใบ

ชุดที่สามคือชุดเครื่องจีโบ ประกอบด้วยถ้วยสำหรับชงชามีฝาพร้อมจานรอง 1 คู่ และถ้วยชามีฝาขนาดเล็ก 4 ใบ โดยถ้วยชามีฝาในชุดจีโบจะมีรู ปทรงแตกต่างกับถ้วยชาทรงกลม ถ้วยชาจีโบจะมีขอบที่โค้งเว้าและฝาทรงป้าน ชุดสุดท้ายคือ ชุดจีน ประกอบด้วย ถาดรองทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า ถ้วยชงชาพร้อมฝาทรงจีโบ 1 ใบ อ่างรองถ้วยชงชา 1 ใบ และถ้วยน้ำชาไม่มีฝา 4 ใบ

Lot 95 ชุดน้ำชาจักรีดอกเดซี่บนพื้นขาวพร้อมถาดเงินเท้าปุ่มสลักดุนลายขุนนางในสวน

ประมูลชิ้นงานนี้ได้ที่นี่