Famille Rose

ความงามลูกผสมระหว่างจีนและตะวันตก

การผสมผสานมักมาพร้อมกับความพิเศษและเรื่องราวความเป็นมาที่น่าสนใจ ในวงการงานแอนทีคและของสะสมก็มีชิ้นงานที่อาจเรียกได้ว่า ‘ลูกผสม’ หรือลูกครึ่งอยู่ไม่น้อย สำหรับ Timed Auction ครั้งนี้มีชิ้นสำคัญที่นักสะสมทั้งหน้าใหม่และคร่ำหวอดในวงการไม่ควรพลาดคือ Lot 689 ชุดชามมีฝาปิดเบญจรงค์ลายกุหลาบน้ำทอง

เซ็ตเครื่องเคลือบอันวิจิตรงดงามนี้มีชื่อเรียกเฉพาะว่า ‘Famille Rose’ (ฟามีย์ โรส) มาจากภาษาฝรั่งเศส คำว่า ‘Famille’ (ฟามีย์) แปลว่า ตระกูล หรือครอบครัว และคำว่า ‘Rose’ (โรส) แปลว่า สีชมพู ส่วนในภาษาจีน มีคำเรียกว่า ‘粉彩’ หรือ ‘Fěn Cǎi’ แปลว่า สีฝุ่นหรือสีซีด อ้างอิงเฉดสีพาสเทล และเป็นชื่อเรียกทั่วไปของฟามีย์ โรส ส่วนคำว่า ‘珐琅彩’ หรือ ‘Fàláng Cǎi’ แปลว่า เครื่องกระเบื้องเคลือบลงยาแบบสีฝรั่ง อาจใช้กับเครื่องเคลือบสีอื่นๆ ไม่จำเป็นต้องอ้างอิงถึงฟามีย์ โรสได้

เพียงที่มาของชื่อก็พอเดาได้ว่าเป็นชิ้นงาน ‘ลูกครึ่ง’ ที่เนรมิตขึ้นจากฝีมือของช่างชาวจีนในช่วงเวลาอันเฉพาะเจาะจงราวศตวรรษที่ 18-20 โดยเอกลักษณ์สำคัญอยู่ที่สีสันที่ใช้แต่งแต้ม เช่น ถ้าสีชมพู เรียกว่า ‘Famille Rose’ (ฟามีย์ โรส) สีเหลือง เรียกว่า ‘Famille Jaune’ (ฟามีย์ โชน) และสีเขียว เรียกว่า ‘Famille Verte’ (ฟามีย์ แว็ต) อันมีอิทธิพลมาจากวิทยาการของฝั่งตะวันตกที่ถูกเผยแพร่โดยคณะนักบุญเยซูอิต (Jesuit) ที่เข้ามารับใช้ราชสำนักในสมัยราชวงศ์ชิง (ค.ศ. 1644-ค.ศ. 1911) จูเซปเป้ คาสติลิโยเน่ (Giuseppe Castiglione) จิตรกรชาวอิตาเลียนผู้โด่งดังก็เป็นหนึ่งในมิชชันนารีในราชสำนักจีนในเวลาดังกล่าวอันเป็นยุคที่ศิลปะเฟื่องฟูและงานฝีมือของช่างชาวจีนถูกส่งออกไปยังต่างประเทศและตรงกับรสนิยมของคนยุโรปในยุครอคโคโค (Rococo) อันเต็มไปด้วยความประณีต หรูหรา และอ่อนหวานจากสีพาสเทล

แรกเริ่มนั้น เครื่องเคลือบสีเขียว หรือฟามีย์ แว็ต (Famille Verte) ซึ่งเป็นการเคลือบใสได้มีขึ้นมาก่อนในสมัยพระจักรพรรดิคังซี (Kangxi) ต่อมามีการพัฒนาไปเป็นสีทึบซึ่งสามารถนำไปเผาได้ในอุณหภูมิที่ต่ำลงและได้เฉดสีที่นุ่มนวลมากขึ้น เป็นที่เรียกกันในภาษาจีนว่า ‘软彩’ หรือ ‘Ruǎn cǎi’ จนมาในสมัยของพระจักรพรรดิยงเจิ้ง (Yongzheng) ผู้สืบทอดพระจักรพรรดิคังซี เครื่องเคลือบสีชมพูที่เรียกว่าฟามีย์ โรส ได้รับความนิยมสูงสุดและเข้ามาแทนที่เครื่องเคลือบสีเขียว ต่อมาในสมัยจักรพรรดิเฉียนหลง (Qianlong) มีการพัฒนาเทคนิคและปรากฏรายละเอียดที่ซับซ้อนขึ้น เรียกกันว่า ‘洋彩’ หรือ ‘Yáng cǎi’ หรือสีที่แปลกออกไปอันเกิดจากส่วนผสมของวัสดุที่นำเข้ามาจากต่างประเทศและการผสมเม็ดสี

กล่าวได้ว่า ฟามีย์ โรส คือลูกครึ่งทางวัฒนธรรมสองฟากฝั่งที่ถ่ายทอดผ่านสีสันอันมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว แม้จะกำเนิดเกิดขึ้นในช่วงเวลาหนึ่งของประวัติศาสตร์ แต่ยังคงงดงามบานสะพรั่งและเป็นชิ้นที่ปรารถนาในหมู่นักสะสมแม้เวลาผ่านไป

ประมูลชิ้นงานนี้ที่คลิก