สิบสามห้าง ความงามจากย่านการค้าอันเลื่องชื่อ

เครื่องกระเบื้องเคลือบลายครามเขียนลายสิบสามห้าง หรือ ลายท่าน้ำเมืองกวางโจว สำหรับประเทศไทยลวดลายนี้มีมาตั้งแต่ยุครัตนโกสินทร์ตอนต้น ซึ่งเป็น 1 ใน 5 ลวดลายทิวทัศน์ไทยของมาร์คยี่ห้อเป่าจูลี่จี้ (宝珠利记 Bǎo zhū lì jì) หรือโปจูลี่กี่ นอกเหนือจากลายเขาวัง ลายวัด ลายอยุธยา และลายรามเกียรติ์ ลายสิบสามห้างถือเป็นลายที่แปลกและหาได้ยาก เนื่องจากผลิตออกมาอย่างน้อยชิ้น 

“สิบสามห้าง” หรือ  “十三行 Shísān Háng” มาจากจำนวนเลขของห้างในย่านหนึ่งในมณฑลกวางตุ้ง ประเทศจีน ซึ่งเป็นเมืองท่าแห่งแรกที่จีนเปิดประเทศทำการค้ากับชาติตะวันตกในช่วงต้นศตวรรษที่ 18 เป็นแหล่งค้าใบชา ผ้าไหม และเครื่องกระเบื้อง มีเรือสินค้าจากชาติต่าง ๆ เข้ามาเทียบท่าเพื่อทำการค้าขาย แต่ละห้างร้านจะชักธงขึ้นบนยอดตึกในช่วงที่ทำการค้า เมืองกวางตุ้งจึงถูกกำหนดให้เป็นเมืองท่าการค้าระหว่างจีนกับนานาชาติเพียงแห่งเดียว โดยมีการอนุญาตให้พ่อค้าชาวต่างชาติมาเช่าที่ดินเพื่อเปิดสำนักงานห้างร้าน บริเวณริมฝั่งแม่น้ำจูเจียงนอกกำแพงเมือง โดยสร้างอาคารตึกก่ออิฐสูงสองชั้นขนานไปกับแม่น้ำ เป็นผลให้สิบสามห้างคือหนึ่งในชื่อย่านการค้าที่สำคัญแห่งหนึ่งในประวัติศาสตร์จีนในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 18 และ 19 และเป็นที่รู้จักกันดีในหมู่พ่อค้าทั่วโลกที่ติดต่อค้าขายกับจีนเรียกกันว่า “The Thirteen Hong” หรือ “Thirteen Factories”

ย่านการค้าสิบสามห้างยังมีความเกี่ยวโยงกับประเทศไทย เริ่มที่พ่อค้าชาวจีนเข้ามาค้าขายในย่านบางลำพูราวต้นศตวรรษที่ 19 ได้เห็นตึกแถวห้างร้านที่ตั้งอยู่บริเวณริมคลองข้างวัดบวรนิเวศ มีลักษณะคล้ายกับตึกแถวสิบสามห้างของจีน จึงเรียกบริเวณนั้นว่าสิบสามห้างตามแบบอย่างย่านการค้าที่เมืองกวางตุ้ง และกลายเป็นชื่อเรียกถนนบริเวณนั้นในสมัยต่อมา 

 กระโถนลายสิบสามห้างเขียนลวดลายสอดรับกับรูปทรงได้อย่างงดงาม ลวดลายโดดเด่นจากความสวยงามของสถาปัตยกรรมและภูมิทัศน์โดยรอบ ถือเป็นลายสากลที่จีนวาดประดับกระเบื้องส่งขายทั่วโลกทั้งในแถบยุโรปและอเมริกา โดยจะวาดธงชาติของประเทศนั้นๆ ร่วมกับตึกสิบสามห้าง รวมไปถึงการรังสรรค์ลายอันบรรเจิดของนายช่างไทยที่ออกแบบ “ธงช้าง” ซึ่งแสดงเอกลักษณ์และเป็นจุดบ่งบอกได้ว่าเป็นเครื่องกระเบื้องเคลือบลายสิบสามห้างของไทย 

ลายสิบสามห้างถือเป็นที่นิยมอย่างมากในหมู่นักสะสม เป็นเสมือนงานศิลป์ที่บันทึกหน้าประวัติศาสตร์ของสถานที่อันมีความหมายและมีความสัมพันธ์ร่วมสมัยของชาติไทยและจีน

Lot 147

กระโถนกระเบื้องเคลือบน้ำเงินขาวลายสิบสามห้าง หรือลายท่าน้ำเมืองกวางโจว

(สำหรับไทย ลายนี้เกิดขึ้นมาตั้งแต่รัชสมัยรัชกาลที่ 5 โดยมีที่มาจากกลุ่มพ่อค้ากลุ่มหนึ่งในมณฑลกวางตุ้ง ประเทศจีน) (1 ชิ้น)สไตล์ไทย-จีนจากศตวรรษที่ 19
ขนาด: กว้าง 13 ซม. สูง 12  ซม.
ราคาประเมิน: 40,000 – 50,000 บาท
ราคาเริ่มต้น: 8,000 บาท