พระสาทิสลักษณ์ของพระโอรสผู้ถูกจารึกไว้ในฝนดาวตก

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์ เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 59 ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กษัตริย์องค์ที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรี และพระบาทสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระองค์ทรงเป็นพระราชอนุชาร่วมพระราชชนนีในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวและเป็นพระเชษฐาร่วมพระราชชนนีในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งในช่วงเวลาที่พระองค์ประสูตินั้นมีฝนดาวตกเต็มท้องฟ้าและสามารถมองเห็นได้ไปทั่วพระนคร ชาววังจึงได้ออกพระนามว่า “ทูลกระหม่อมดาวร่วง” ควบคู่ไปกับพระนามเดิมซึ่งเป็นที่มาของชื่อโรงพยาบาลศิริราชที่เราเห็นกันจนถึงปัจจุบันนั่นเอง

หลังจากการประสูติได้เพียงสองปีของพระราชโอรสองค์น้อย สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์ก็ได้สิ้นพระชนม์ลง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวผู้เป็นพระราชบิดาจึงโปรดเกล้าฯ ให้จัดงานพระเมรุ ณ ท้องสนามหลวงขึ้น และโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมหลวงภาณุพันธุวงศ์วรเดช เป็นแม่กอง และพระยาราชสงคราม (กร หงสกุล) เป็นนายช่างทำพระเมรุ 9 ยอด อีกทั้งยังทรงโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์สร้างเรือนที่พักชั่วคราวสำหรับเจ้าหน้าที่และพระสงฆ์ที่นิมนต์มาประกอบพิธี อนึ่ง บรรดาสิ่งก่อสร้างทั้งหลาย โปรดเกล้าฯ ให้ใช้ไม้จริง ด้วยเมื่อเสร็จการพระเมรุแล้วจะได้พระราชทานไม้เหล่านั้นให้นำไปใช้ในการก่อสร้างโรงพยาบาล ตลอดจนพระราชทานเครื่องเรือนเครื่องใช้ทั้งปวงที่ใช้แห่ในวันชักพระศพ และยังได้พระราชทานเงินของสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้า ศิริราชกกุธภัณฑ์ จำนวน ๕๖,๐๐๐ บาท เพื่อให้โรงพยาบาลนำไปใช้ประโยชน์และสามารถเปิดรับรักษาคนไข้เป็นสาธารณะได้โดยเร็วอีกด้วย 

ในส่วนของเครื่องสังเค็ด หรือกล่องของที่ระลึกในงานพระเมรุฯ นั้นได้มีการจัดทำไว้หลายแบบ ทั้งตัวกล่องที่ทำด้วยทองเหลือง เงิน กะไหล่ทอง นาก และไม้ ซึ่งมีทั้งแบบเรียบและดุนเป็นลายหงส์ ส่วนฝากล่องเป็นกระเบื้องยุโรปพิมพ์ลายพระสาทิสลักษณ์สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์ ทั้งแบบสีและขาว-ดำ นอกจากนี้ บางใบยังมีข้อความสลักไว้ทั้งด้านและบนด้านล่างว่า “สมเดชพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์ งานพระเมรุท้องสนามหลวง ปี ๑๒๔๙” อีกด้วย โดยนอกจากกล่องของที่ระลึกแล้วนั้น ยังมีของที่ระลึกชิ้นอื่น ๆ อาทิ ชุดเครื่องถ้วยจักรีที่นำมามอบให้กันภายในงาน อย่างไรก็ตาม กล่องของที่ระลึกเนื่องในงานพระเมรุนั้นถือเป็นหนึ่งในชิ้นที่มีความเป็นเอกลักษณ์อย่างมาก เนื่องด้วยผลงานฝีมือที่ละเอียดลออของงานสลักและพระสาทิสลักษณ์ที่ประทับลงบนตัวกล่องซึ่งเป็นภาพที่หาชมได้ยากยิ่ง

Lot 166 ตลับเงินประดับหน้ากระเบื้องพิมพ์ลายขาวดำ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์ สำหรับพระราชทานแจกเฉพาะเจ้านายฝ่ายในเพื่อเป็นของที่ระลึกในงานถวายพระเพลิงพระศพในปี พ.ศ. 2431 (1 ชิ้น)

สไตล์ไทย-รัตนโกสินทร์จากศตวรรษที่ 19

ขนาด: กว้าง 13.5 ซม. สูง 7.5 ซม. น้ำหนัก 506 กรัม

ราคาประเมิน: 100,000 – 150,000 บาท

ราคาเริ่มต้น: 100,000 บาท

Lot 167 ตลับไม้ปุ่มมะค่าประดับหน้ากระเบื้องพิมพ์ลายสี สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์ สำหรับพระราชทานแจกเฉพาะเจ้านายฝ่ายในเพื่อเป็นของที่ระลึกในงานถวายพระเพลิงพระศพ ณ พระเมรุท้องสนามหลวง (1 ชิ้น)

สไตล์ไทย-รัตนโกสินทร์จากศตวรรษที่ 19

ขนาด: กว้าง 16 ซม. สูง 8 ซม.

ราคาประเมิน: 60,000 – 80,000 บาท

ราคาเริ่มต้น: 50,000 บาท