ถาดล้างหน้าขาสิงห์: มรดกล้ำค่าทุกกาลสถาน

ขาสิงห์ที่ประดับตกแต่งตามสถาปัตยกรรม ประติมากรรม รวมไปถึงข้าวของเครื่องใช้ในแบบไทยนั้นมีความเชื่อตั้งแต่โบราณกาล สิงห์เป็นตัวแทนของราชาแห่งสรรพสัตว์ทั้งหลาย สิงห์จึงเป็นสัญลักษณ์แห่งกษัตริย์ สันนิษฐานว่าในดินเเดนไทยสิงห์มีมาก่อนตั้งแต่สมัยสุโขทัย ดังในลายเส้นจารึกบนเเผ่นหินกรุเพดานอุโมงค์ทางเดินภายในผนังมณฑปวัดศรีชุม จังหวัดสุโขทัย ภาชนะอย่างไทยรูปแบบหนึ่งที่นิยมใช้ขาสิงห์ในการประดับตกแต่งเพื่อแสดงถึงเกียรติยศและฐานันดรของผู้เป็นเจ้าของ นั่นคือถาดล้างหน้าขาสิงห์ซึ่งถือเป็นภาชนะแบบอย่างไทยโบราณที่มีความวิจิตรงดงามยิ่ง

ถาดล้างหน้าขาสิงห์ประทับตราประจำพระองค์ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอัพภันตรีปชา  เป็นพระเจ้าลูกเธอในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ล้นเกล้ารัชกาลที่ 5 และเจ้าจอมมารดาแส ชาววังในสมัยก่อนออกพระนามว่า เสด็จพระองค์หญิงขาว ทรงมีพระสิริโฉมงดงาม ทั้งยังมีพระจริยาวัตรที่งามสง่าสมเลือดขัตติยะ พระองค์เป็นพระราชธิดาพระองค์หนึ่ง ซึ่งทรงเป็นที่สนิทสิเนหาและได้รับพระเมตตากรุณาจากในหลวงเป็นอันมาก เมื่อมีพระชนมายุครบกำหนดก็ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งพิธีโสกันต์ตามพระราชประเพณี โดยพิธีโสกันต์ถือเป็นพิธีมงคลที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของพระราชโอรสหรือพระราชธิดาของพระเจ้าแผ่นดินในสมัยนั้น อีกทั้งยังให้ทรงศึกษาวิชาหนังสือไทยและฝรั่ง ประกอบทั้งการฝีมือเย็บปักถักร้อย ด้วยเหตุนี้พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอัพภันตรีปชา จึงได้ทรงเป็นนักศึกษามีวิชาความรู้ทันสมัย พระทัยโอบอ้อมอารี และได้ทรงประกอบความดีไว้หลายประการ

ถาดล้างหน้าขาสิงห์นี้ถือเป็นมรดกตกทอดอันทรงคุณค่าจากบุคคลสำคัญยิ่งในประวัติศาสตร์ราชวงศ์ไทย เป็นศิลปหัตถกรรมที่มีรายละเอียดประณีต พิถีพิถันจากเครื่องเงิน “กะไหล่ทอง” สลักดุนลายดอกไม้ในกลีบบัวอันแสดงถึงฐานันดรศักดิ์อันสูงส่ง ภายในถาดยังมีลิ้นที่สามารถถอดแยกชิ้นตกแต่งด้วยการตอกลายเบาจากช่างฝีมือชั้นเลิศเป็นลวดลายมหานทีสีทันดรที่ปรากฏอยู่ในคัมภีร์ไตรภูมิพระร่วง สำแดงถึงห้วงน้ำอันกว้างใหญ่ไพศาลล้อมรอบเขาพระสุเมรุไปจรดภูเขาจักรวาล หรือหิมาลัย ล้อมรอบไปด้วยเหล่าทวยเทพและนาค ซึ่งเป็นสัตว์ที่อยู่ในนทีสีทันดร พร้อมกับลายช้าง แพะ และโค ในเกลียวคลื่นที่มีความกลมกลืนกันอย่างละเอียดลออ เปรียบความหมายถึงความอุดมสมบูรณ์ นับเป็นลวดลายวิจิตราที่ใช้สำหรับชนชั้นสูงเพียงเท่านั้น

ถาดล้างหน้าขาสิงห์นี้เปี่ยมไปด้วยความหมายล้ำค่า ถือเป็นสมบัติหัตถศิลป์ที่งดงามอีกชิ้นหนึ่งที่สามารถใช้เป็นวัตถุพยานในการศึกษาประวัติศาสตร์อันรุ่มรวยของไทย มีคุณค่ายิ่งในการสืบสานรักษาอัตลักษณ์ของชาติจากศิลปะชิ้นเอกที่มีอายุยาวนานกว่า 100 ปี

Lot 111

 ถาดล้างหน้าเงิน “กะไหล่ทอง” ดุนลายดอกไม้ในกลีบบัว ที่ขาตกแต่งเป็นรูปเท้าสิงห์ (1 ชิ้น)

สไตล์ไทย-รัตนโกสิทร์จากศตวรรษที่ 20

ขนาด: กว้าง 29.5 ซม. สูง 20 ซม. น้ำหนัก 1812 กรัม

ราคาประเมิน: 400,000 – 500,000 บาท

ราคาเริ่มต้น: 280,000 บาท