The Garden of Earthly Delights (1490 – 1510) – Hieronymus Bosch

The Garden of Earthly Delights หรือ ‘สวนสำราญ’ คือภาพวาดสีน้ำมันบนแผ่นไม้โอ๊คขนาดใหญ่ของ Jheronimus van Aken ศิลปินชาวดัตช์ที่ใช้นามแฝงว่า Hieronymus Bosch (ฮีเยโรนีมึส โบส) ผู้เปรียบเสมือนต้นแบบของการสร้างสรรค์ศิลปะเหนือจริง (Surrealism) โดยภาพที่โด่งดังมากที่สุดของเขาก็คงหนีไม่พ้นผลงานสุดพิสดารที่พรรณนาความเป็นไปของโลกในขณะที่กำลังถูกสร้างขึ้นโดยพระเจ้าชิ้นนี้ ซึ่งยังเป็นหนึ่งในผลงานที่ถูกใช้อ้างอิงในมิวสิกวีดีโอเพลง “Feel My Rhythm” ของศิลปิน K-Pop ชื่อดังอย่างสาว ๆ วง Red Velvet อีกด้วย!

ภาพ The Garden of Earthly Delights เป็นผลงานบานพับ 3 ฉากที่เมื่อปิดแล้วจะเห็นเป็นภาพลูกโลกทรงกลมขนาดใหญ่ แต่เมื่อเปิดบานประตูออกมาก็จะเห็นได้ว่าตัวภาพวาดนั้นถูกแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือส่วนปีกซ้าย ส่วนกลาง และปีกขวา ซึ่งแต่ละส่วนนั้นก็บอกเล่าถึงจินตนาการสุดโต่งของศิลปินที่มีต่อตำนานการสร้างโลกของพระเจ้า เริ่มจากปีกซ้ายที่เล่าถึงเรื่องราวของอดัมและอีฟในสวนสวรรค์ซึ่งสามารถดึงดูดความสนใจของเหล่านักวิเคราะห์ได้เป็นอย่างดีด้วยสีหน้าท่าทางของอีฟที่แสดงให้เห็นถึงความยั่วยวนต่ออดัมอันจะนำมาสู่หายนะของมนุษย์ตลอดกาล ซึ่งนักวิชาการหลายท่านก็แสดงความเห็นว่า ฮีเยโรนีมึส โบส อาจมีความเชื่อว่าบาปของมนุษย์นั้นไม่ได้เกิดขึ้นในตอนที่อีฟกินผลแอปเปิ้ลเข้าไป แต่มนุษย์นั้นมีบาปนั้นติดตัวตั้งแต่ครั้งแรกที่อดัมกับอีฟได้พบกันแล้ว ส่วนกลางบรรยายถึงภูมิทัศน์ของสวนแห่งสวรรค์แสนงดงาม หากแต่แฝงไปด้วยรายละเอียดที่สื่อถึงตัณหาราคะของมนุษย์ซึ่งเป็นผลกระทบจากบาปของดัมและอีฟผ่านสัญลักษณ์ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นผลเชอร์รี่บนศีรษะของหญิงสาวซึ่งมักถูกใช้แทนความหยิ่งยะโส หรือความปรารถนาทางเพศดิบเถื่อนที่ถูกสื่อออกมาผ่านท่าทางและกิจกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์ที่เปลือยกายอยู่ในภาพวาด ภาพบรรยากาศของสวนสำราญในปีกขวานั้นแตกต่างกับอีกสองฝั่งอย่างสิ้นเชิงด้วยการเลือกที่จะให้ภาพแสดงถึงช่วงเวลากลางคืน ในส่วนสุดท้ายนี้ ฮีเยโรนีมึส โบส ได้เล่าถึงการลงทัณฑ์ในวันพิพากษาของเหล่ามนุษย์ผู้เริงรมย์ไปกับบาปตัณหาราคะในขุมนรก ซึ่งเป็นจุดจบและชะตากรรมของผู้ที่ได้ทำบาปไว้ในภพก่อนหน้านั่นเอง

นอกจากจะเป็นภาพที่โด่งดังที่สุดของ ฮีเยโรนีมึส โบส แล้ว ภาพนี้เป็นที่ถกเถียงกันในหมู่นักประวัติศาสตร์มากมาย บ้างเชื่อว่าภาพสวนสำราญเป็นเสมือนสารเตือนภัยแก่ผู้ที่ตกอยู่ในกิเลสตัณหาในชีวิต บ้างก็ตีความว่าเป็นการบรรยายถึงความเสื่อมโทรมทางศาสนาที่เล่าเกี่ยวกับการสาบสูญของสวรรค์ หรือแม้แต่เป็นตัวอย่างของเส้นทางที่กิเลสตัณหาบังคับให้มนุษย์ต้องเดินทางเข้าไปยังสถานที่อันอบอวลไปด้วยความมัวเมาในเสรีภาพอย่างสมบูรณ์ อย่างไรก็ตามข้อมูลและเรื่องราวของศิลปินที่หลงเหลืออยู่เพียงน้อยนิดก็ทำให้จุดประสงค์ที่แท้จริงของ ฮีเยโรนีมึส โบส ยังคงเป็นปริศนาต่อไป ปัจจุบัน ภาพนี้ถูกแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ปราโด (Museo del Prado) ในกรุงมาดริด ประเทศสเปน